Deloitte CFO Survey 2019 H2. Wyniki badania dla Polski na tle Europy Środkowej. Nastroje polskich CFO w kontekście perspektyw gospodarczych sprzed wybuchu pandemii SARS-CoV-2 w Polsce.

W 11. edycji badania Deloitte udział wzięło 558 dyrektorów finansowych z 12 krajów Europy Środkowej, w tym 102 z Polski. Twórcy raportu sprawdzili ich nastroje w kontekście perspektyw gospodarczych oraz wyników finansowych i planów rozwoju ich firm na najbliższe 12 miesięcy. Badanie zostało przeprowadzone w okresie od września do grudnia 2019 r.

„Niniejszy raport jest publikowany w nadzwyczajnych czasach pandemii koronawirusa SARS-CoV-2. Mam świadomość, że bieżące wydarzenia przekładają się na działanie poszczególnych firm i mogą w znaczący sposób wpłynąć wręcz na całe gałęzie gospodarki i sektory. Pomimo tej nadzwyczajnej sytuacji zdecydowaliśmy się na opublikowanie wyników ankiety dotyczącej przewidywanych przez CFO trendów dla działalności przedsiębiorstw w Polsce i w regionie. Jednocześnie z publikacją niniejszego podsumowania rozpoczęliśmy zbieranie informacji na temat wpływu obecnej sytuacji. Pozwoli nam to szerzej ocenić skalę wpływu obecnej sytuacji na polskie przedsiębiorstwa.” – podkreśla Paweł Spławski, partner w dziale zarządzania ryzykiem i usług finansowych, lider programu CFO w Polsce.

W ostatnich latach dyrektorzy finansowi trafnie potrafili przewidywać nie tylko siłę i kierunek oddziaływania poszczególnych zjawisk zachodzących w gospodarce, ale także choćby wartości liczbowe dotyczące wzrostu PKB czy inflacji. Tym razem jednak, dyrektorzy finansowi w czasie, kiedy było przeprowadzane badanie, nie byli w stanie przewidzieć zbliżającej się pandemii i tym samym recesji, czy nawet kryzysu gospodarczego.

Deloitte CFO Survey 2019 H2 – Najważniejsze wnioski z badania

PERSPEKTYWY GOSPODARCZE

• Na tle krajów Europy Środkowej Polskę wyróżniają pozytywne opinie CFO w kwestii wzrostu PKB w 2020 roku. Zdecydowanie wyższy odsetek respondentów uważa, że będzie on wysoki lub bardzo wysoki (Polska 43% vs CE 30%). Natomiast udział badanych, którzy są zdania, że będzie on bardzo niski, jest nieznacznie wyższy jak w regionie (Polska 16% vs CE 13%). Jednocześnie mniej osób wskazało na opcję pośrednią – wzrost między 1,6% a 2,5% (Polska 25% vs CE 33%). Prawdopodobnie jest to spowodowane niepewnością gospodarczą respondentów wynikającą z zapowiedzi spowolnienia przy wciąż dobrej koniunkturze. Zwrócić należy uwagę na bardzo niski odsetek respondentów z krajów Strefy Euro przewidujących wysoki lub bardzo wysoki wzrost PKB – 10%.
• Oczekiwania polskich respondentów względem zmian w poziomie CPI są mniej optymistyczne niż w Europie Środkowej. 93% ankietowanych w Polsce uważa, że inflacja wzrośnie, w CE 83%. Tylko 2% w Polsce przewiduje jej spadek, w CE 4%. Podobnie jak w Europie Środkowej poziom wzrostu inflacji oceniają przedstawiciele krajów EU, jak i Strefy Euro (odpowiednio 85% i 82%).

SYTUACJA NA RYNKU PRACY

• Respondenci z Polski w swoich przewidywaniach poziomu bezrobocia nieznacznie różnią się od badanych w Europie Środkowej. Spadku bezrobocia oczekuje 19% w Polsce, a 24% w regionie, podobnie wzrost przewiduje 40% w Polsce a 36% w regionie. Na tym tle najlepiej przedstawiają się dane z kraju Strefy Euro – 21% oczekuje spadku bezrobocia, a 28% jego wzrostu.
• Niezbędne doświadczenie i wiedza techniczna to dwa rodzaje najbardziej poszukiwanych kompetencji, zarówno wśród polskich CFO, jak i z Europy Środkowej. Respondenci z CE znacznie częściej deklarują także, że brakuje im wykwalifikowanych pracowników (49% vs 39% w Polsce).

PERSPEKTYWY BIZNESOWE

• Większość dyrektorów finansowych oczekuje wzrostu kosztów dla firm – w szczególności siły roboczej (91% w Polsce, 91% w regionie), transportu (85% w Polsce, 77% w regionie) oraz produkcji/świadczenia usług (87% w Polsce, 80% w regionie).
• CFO z Polski częściej spodziewają się także wzrostu kosztów dla firm w pozostałych sferach działalności niż CFO w regionie. Między innymi dotyczy to wzrostu podatków (CIT o 26 p.p. częściej – 45%, VAT o 10 p.p. częściej – 24%), kosztów usług związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (o 18 p.p. częściej – 82%) oraz kosztów kapitału własnego (o 12 p.p. częściej – 52%).
• Wzrost kosztów prowadzenia działalności to najczęściej wskazywane ryzyko dla rozwoju lub stabilności finansowej firmy, zarówno w Polsce, jak i w regionie. W Polsce jest ono o 15 p.p. wyższe niż w regionie (66% w Polsce vs 51% w CE). Polscy CFO częściej niż w regionie obawiają się także niestabilnego systemu prawa spółek i prawa podatkowego (44% w Polsce vs 24% w CE). Rzadziej niż w regionie obawiamy się natomiast presji rynku na obniżanie cen oferowanych towarów i usług (13% w Polsce, 29% w regionie).
• Ocena poziomu finansowej i gospodarczej niepewności w firmie w Polsce, jak i w Europie Środkowej utrzymuje się na porównywalnym poziomie. Jako wysoki ocenia go w Polsce 42% a w regionie 40 %, jako niski postrzega go w Polsce 7% a w regionie 8%. Natomiast normalnego poziomu niepewności oczekuje w Polsce 51% CFO, w regionie 53%.

PERSPEKTYWY ROZWOJU FIRMY

• CFO z Polski bardziej pesymistycznie patrzą na perspektywy finansowe ich spółek niż CFO z Europy Środkowej (35% ocenia perspektywy mniej optymistycznie vs 25% w regionie). Częściej też niż CFO z Europy Środkowej oczekują wzrostu poziomu zadłużenia firmy (41% vs 31% w regionie CE). Tendencja ta jest także zachowana względem krajów UE i krajów Strefy Euro.
• CFO w Polsce są mniej optymistyczni względem rentowności (27% uważa, że wzrośnie ona, w porównaniu z 60% w CE) i marż operacyjnych (26% spodziewa się wzrostu, w porównaniu z 34 % w CE). Mniejsza rozbieżność opinii występuje w przypadku poziomu wydatków inwestycyjnych oraz zmian w poziomie zatrudnienia.
• CFO w Polsce częściej niż w Europie Środkowej za atrakcyjne źródła finansowania inwestycji w firmie uważają środki własne (60% vs 50% w regionie) oraz kredyty bankowe (59% vs 49% w regionie). Rzadziej natomiast za atrakcyjne postrzegają instrumenty kapitałowe (14% vs 27% w regionie) i obligacje korporacyjne (11% vs 26% w regionie).
• Wszystko to sprawia, że polskich CFO wyróżnia niższa skłonność do podejmowania ryzyka niż CFO z regionu CE. Nawet w regionie jest to tylko nieco więcej niż jedna czwarta badanych (26% vs 25 % w Polsce).