Ponad połowa dyrektorów finansowych ankietowanych przez EY na świecie uważa, że na skutek pandemii musi przemyśleć na nowo strategię alokacji kapitału.

Około 2/3 dyrektorów finansowych, którzy wzięli udział w badaniu EY, nie było w stanie sfinansować wszystkich projektów zaplanowanych na 2020 rok. Ma to swoje konsekwencje szczególnie w obecnej sytuacji, gdy rzeczywistość biznesowa zmienia się w szybkim tempie, a firmy muszą dynamicznie prowadzić procesy transformacji, chcąc zachować lub zwiększyć swoją pozycję rynkową. Wyzwania w zakresie alokacji kapitału, przed którymi stanęli obecnie dyrektorzy finansowi, przede wszystkim muszą więc dotyczyć obszarów najbardziej dotkniętych skutkami pandemii. To, jak duża jest potrzeba w tym zakresie i jak bardzo kompleksowe działania należy podjąć, w dużej mierze zależy od branży. W niektórych – jak na przykład w hotelarstwie, gastronomii czy turystyce niemal cały model biznesowy uległ zmianie, co spowodowało utratę znacznej części kapitału wcześniej przeznaczonego na inwestycję, bądź konieczność jego ulokowania w zupełnie innych aktywach. Inne branże – ochrony zdrowia, technologiczna, czy IT odnotowały z kolei zwiększony popyt na swoje usługi i dziś muszą myśleć o inwestycjach prorozwojowych – mówi Mikołaj Rytel, Partner EY, Lider EY CFO Agenda.

Rys. 2. Branże, które zmuszone były całkowicie przemyśleć strategię alokacji kapitału

Wyzwania inwestycyjne stojące przed dyrektorami finansowymi

Większość dyrektorów finansowych uważa, że zmiana oczekiwań klientów (60%) i trudne do przewidzenia perspektywy dalszej działalności biznesu (54%) to najistotniejsze wyzwania, z jakimi musieli zmierzyć się w czasie pandemii i to one w największym stopniu wpłynęły na dotychczasowe plany inwestycyjne. Są to również wyzwania na nadchodzące lata, choć – jak deklarują ankietowani przez EY – ogromną trudność sprawia ocena, które ze zmian spowodowanych przez pandemię są stałe, a które tymczasowe i tym samym niewarte uwagi i inwestycji. Przekonani są jednak, że by móc bez przeszkód funkcjonować w nowej rzeczywistości, należy zwiększyć przede wszystkim nakłady na cyfryzację oraz obszary badawczo-rozwojowe.

Rys. 3. Zmiany alokacji kapitału w 2020 roku w porównaniu do 2019 w poszczególnych obszarach

Transformacja cyfrowa i innowacyjność stały się jednymi z najważniejszych wyzwań okresu pandemii. Ich istotności dla zachowania ciągłości działania nie trzeba nikomu udowadniać, a inwestycje w tym obszarze należy traktować raczej jak konieczność, niż tylko możliwość. Oczywiście otwartym pozostaje pytanie, jak firmy rozumieją transformację cyfrową i innowacyjność, bo wiele z nich myśli w tym aspekcie wyłącznie o pojedynczych narzędziach czy rozwiązaniach technologicznych, których implementacja w dłuższej perspektywie nie pozwoli zbudować trwałych wartości. Ważne jest jednak to, czy zarządzający i osoby decyzyjne potrafią dostrzec całe spektrum korzyści płynących z wdrożenia odpowiednich rozwiązań i czy są w stanie dostrzec realne, finansowe korzyści z ich zastosowania. To szczególnie istotne szczególnie teraz, ponieważ ze względu na wysokie koszty, firmy często rezygnują z działań na rzecz innowacyjności i rozwoju, bojąc się, że inwestycje te się nie zwrócą – mówi Grzegorz Cywiński, Partner EY, Lider Zespołu Wycen, Modelowania oraz Analiz Ekonomicznych.

Przeszkody w procesie optymalnej alokacji kapitału

Czterech na pięciu dyrektorów finansowych uważa, że proces alokacji kapitału musi zostać poprawiony, a największym wyzwaniem w tym obszarze jest dostęp do danych. 52% CFO mówi wręcz o braku dostępu do nich – a to o 11 pkt proc. wskazań więcej niż pokazało badanie w 2018 roku. Dyrektorzy finansowi w tych firmach, które posiadają duże zasoby danych skarżą się z kolei na ograniczone możliwości ich analizy (42%), ponieważ wraz ze wzrostem bazy danych, wzrasta czas i zasoby potrzebne do jej właściwej analizy.

Rys. 4. Główne przeszkody w procesie optymalnej alokacji kapitału

53% dyrektorów finansowych deklaruje również, że proces alokacji kapitału nie jest monitorowany, elastyczny i regularnie dostosowywany. W rezultacie mniej niż połowa CFO uważa, że może szybko ocenić zagrożenia rynkowe i szanse, a co za tym idzie dostosować odpowiednio plany inwestycyjne. 67% dyrektorów finansowych deklaruje, że rewiduje plany inwestycyjne firmy raz na rok, a jedynie 8% robi to na bieżąco i analizuje, co należy w nich zmienić.

Aby podejmować rozsądne i efektywne decyzje w zakresie alokacji kapitału, cały proces powinien być wsparty odpowiednią strukturą zarządzania – nie tylko na etapie podejmowania decyzji i realizacji działań, ale również później. Powinien też być spójny z wizją działalnością i rozwoju firmy. Co za tym idzie, alokacja kapitału powinna być ściśle powiązana ze strategią, a dokonywane inwestycje powinny wspierać cel strategiczny. Co ciekawe, z naszego badania wynika, że nieco ponad połowa badanych dyrektorów finansowych uważa, że procesy inwestycyjne bądź kryteria inwestycyjne w ich firmach są stosowane niekonsekwentnie. To stanowi dodatkowe wyzwanie szczególnie obecnie, gdy interesariusze (pracownicy, klienci, regulatorzy) chcą lepiej rozumieć zachodzące w firmach procesy i decyzje biznesowe – mówi Grzegorz Cywiński.

Obecne decyzje w zakresie alokacji kapitału, najczęściej podejmowane są przez dyrektorów finansowych w oparciu o wskaźniki jakościowe i ilościowe. Wciąż stosunkowo mniejszy wpływ mają takie aspekty jak zrównoważony rozwój, czy informacje otrzymywane od akcjonariuszy.

Rys. 5. Zmiany czynników wpływających na alokację kapitału w ostatnim roku

Dyrektorzy finansowi rozumieją doskonale, że muszą spojrzeć poza wynik finansowy i przyjąć bardziej holistyczne spojrzenie na alokację kapitału, włączyć efektywne zarządzanie danymi i ich analizę oraz skupić się na budowaniu zaufania z interesariuszami poprzez skuteczną komunikację. Coraz częściej zdają sobie sprawę również z tego, że inwestycje muszą być podyktowane strategicznymi czynnikami pozwalającymi firmie budować trwałą wartość nie tylko dla właścicieli, akcjonariuszy czy klientów, ale również dla pracowników i całych społeczeństw – mówi Mikołaj Rytel.

O badaniu

Badanie CFO zostało przeprowadzone przez Oxford Economics i EY w styczniu i lutym 2021 r. na grupie 1050 dyrektorów finansowych lub ich odpowiedników w firmach na całym świecie, działających w różnych branżach. Respondenci reprezentowali firmy o przychodach wyższych niż 500 mln USD, z czego 33% z nich to firmy o przychodach od 500 mln do 4,9 mld USD, 33% – od 5 mld do 14,9 mld USD i 33% – o przychodach powyżej 15 mld USD. 60% respondentów to reprezentanci spółek publicznych. Biorąc pod uwagę region geograficzny – połowa pochodziła ze Stanów Zjednoczonych, 10% z Kanady, 20% z Europy Zachodniej (Wielka Brytania, Francja, Niemcy), 20% z krajów Azji i Pacyfiku (Chiny, Indie, Japonia i Australia).