Na początku XXI wieku Chiny były znane na rynkach motoryzacyjnych przede wszystkim jako producent tanich pojazdów spalinowych, często bazujących na zagranicznych technologiach. Mimo dużej skali produkcji nie postrzegano ich wówczas jako innowatora w dziedzinie motoryzacji – głównym atutem pozostawały niższe koszty pracy i szeroka dostępność surowców. Sytuacja zaczęła się jednak zmieniać w połowie tej samej dekady, gdy rząd dostrzegł potencjał rozwoju nowoczesnych technologii, zwłaszcza w obszarze elektromobilności oraz autonomii.

Dziś Chiny stały się jednym z głównych motorów napędowych w branży pojazdów autonomicznych (AV). W dużej mierze wynika to z szeroko zakrojonych programów inwestycyjnych, determinacji władz w Pekinie i dynamicznie rosnącego popytu wewnętrznego. Chociaż kraje takie jak USA czy Niemcy mają długą tradycję w zakresie zaawansowanych prac badawczo-rozwojowych, skala przedsięwzięć w Państwie Środka w ostatnich latach znacząco przyćmiła osiągnięcia konkurentów.

Poniższa analiza ma na celu pokazanie, jak Chiny osiągnęły ten sukces, oraz wyjaśnienie, dlaczego ich przewaga w dziedzinie autonomii motoryzacyjnej może się jeszcze powiększać.

Od tanich kopii do wyspecjalizowanej innowacji

Początki XXI wieku

W pierwszej dekadzie XXI wieku branża motoryzacyjna w Chinach skupiała się głównie na produkcji pojazdów spalinowych (głównie silniki benzynowe i diesla), często zaprojektowanych dzięki licencjom firm zachodnich bądź japońskich. Chińskie marki, takie jak Chery czy Geely, zaczynały wówczas stawiać pierwsze kroki w eksporcie, ale raczej konkurowały głównie ceną a nie zaawansowaniem technicznym.

Programy rządowe „Made in China 2025” i „Smart Vehicle Innovation Strategy”

Przełomem okazały się lata 2015–2020. W tym okresie chiński rząd zainwestował miliardy juanów w program „Made in China 2025”, który miał na celu przeobrażenie przemysłu w wysoce innowacyjny i konkurencyjny na arenie światowej. Jednym z filarów programu był rozwój pojazdów elektrycznych (NEV) i autonomicznych, wsparty przez dodatkowe inicjatywy, takie jak „Smart Vehicle Innovation Strategy”. Dokumenty te kładły nacisk na budowę infrastruktury do testów pojazdów AV oraz szerokie wsparcie finansowe dla firm technologicznych.

W rezultacie pojawiły się dziesiątki nowych przedsiębiorstw badających możliwości sztucznej inteligencji (AI) w zastosowaniach motoryzacyjnych. Równolegle koncerny państwowe i prywatne, w tym Baidu, Alibaba czy Tencent, zaczęły inwestować w rozwiązania z obszaru map HD, komunikacji V2X oraz systemów czujników (LiDAR, radar, kamery). Wsparcie rządu obejmowało zarówno dotacje, preferencyjne kredyty, jak i przyspieszone procedury uzyskiwania zezwoleń na przeprowadzanie testów drogowych.

Powstanie infrastruktury dla AV

Dokument „Smart Vehicle Innovation Strategy” przewidywał rozbudowę zaawansowanej infrastruktury, umożliwiającej rozwijanie pojazdów z coraz wyższym poziomem autonomii (od L2 do L5). Dzięki środkom z budżetu centralnego oraz wsparciu władz prowincji powstały długie trasy testowe w regionach takich jak Guangzhou, Pekin czy Szanghaj, wyposażone w systemy czujników, kamery i bezprzewodową łączność. To właśnie tam zaczęły się intensywne próby robotaxi oraz pojazdów logistycznych, co w perspektywie kilku lat przyspieszyło komercjalizację rozwiązań autonomicznych.

Obecny stan rynku AV w Chinach

Liczba testowanych pojazdów

Według oficjalnych danych na 2023 rok w Chinach testowano ponad 5000 pojazdów autonomicznych. Dla porównania, w tym samym czasie w USA było to około 1500, a w całej Europie jedynie 500. W samym tylko Pekinie zarejestrowano 384 pojazdy, natomiast w regionie Guangzhou istniały 933 trasy przeznaczone do prób, rozciągające się na długości aż 1980 kilometrów.

Tak duża liczba pojazdów w fazie testowej wynika z przychylnego podejścia władz lokalnych oraz wyjątkowo dużej skali rynku wewnętrznego. Prognozy wskazują, że do 2030 roku liczba testowanych pojazdów w Chinach może przekroczyć 40 000 sztuk, co byłoby niespotykaną na świecie dynamiką wzrostu.

Licencje na testy AV

Szybki rozwój branży przekłada się też na rosnącą liczbę wydawanych licencji. Według danych z sierpnia 2024 roku Chiny przyznały aż 16 000 pozwoleń na testy pojazdów autonomicznych. Dla porównania, w USA było to 800, a w Europie około 300. Rozbieżności w liczbach odzwierciedlają zarówno wielkość i spójność regulacyjną rynku chińskiego, jak i aktywną politykę rządową zachęcającą firmy do podejmowania prac nad autonomią.

Penetracja rynku pojazdów z autonomią L2+

W 2024 roku około 30% nowo sprzedanych aut w Chinach posiadało funkcje autonomii poziomu 2+ lub wyższego (np. zaawansowane wspomaganie kierowcy, funkcje jazdy półautonomicznej w ruchu miejskim). Rozwiązania te obejmują m.in. asystentów parkowania, systemy unikania kolizji czy samoczynnego utrzymywania pojazdu na pasie ruchu. Analitycy prognozują, że do 2030 roku odsetek takich samochodów wzrośnie do 70%, co stanie się możliwe dzięki dalszym innowacjom w zakresie sztucznej inteligencji i komunikacji bezprzewodowej.

Segmentacja rynku AV w Chinach

Chiński rynek pojazdów autonomicznych można podzielić na kilka wyraźnych segmentów: samochody osobowe, pojazdy ciężarowe (logistyka), autobusy oraz robotaxi. Każdy z nich rozwija się nieco inaczej pod względem skali, zastosowanych rozwiązań technologicznych i wyzwań regulacyjnych.

Samochody osobowe
W roku 2024 w Chinach sprzedano 6,8 mln samochodów elektrycznych (NEV). Spośród nich ponad 40% wyposażono w funkcje autonomiczne, choć często nadal na poziomie 2 lub 3 (np. jazda w korku bez udziału kierowcy). Marki takie jak NIO, Xpeng czy Li Auto stają się coraz bardziej rozpoznawalne także poza granicami Chin, przyciągając klientów zaawansowanymi systemami wspomagania jazdy, integrującymi AI i cyfrowe usługi (np. aktualizacje oprogramowania „over the air”).

Xpeng wprowadził na rynek system XNGP, który umożliwia półautonomiczną jazdę w warunkach miejskich, a NIO stale doskonali swój NIO Pilot. Chińscy konsumenci, szczególnie w metropoliach, chcą jeździć komfortowo i nowocześnie, co napędza zainteresowanie tym segmentem.

Ciężarówki i logistyka
Transport towarów w Chinach przechodzi rewolucję za sprawą autonomicznych ciężarówek, testowanych m.in. przez Inceptio Technology i Fabu Technology. Trasy Pekin – Szanghaj stają się poligonem doświadczalnym dla pojazdów zdolnych pokonywać setki kilometrów z minimalnym nadzorem człowieka. Według szacunków, potencjał rynku AV w logistyce może osiągnąć wartość 300 miliardów USD do 2030 roku, głównie dzięki poprawie efektywności dostaw i redukcji kosztów pracy.

Operatorzy logistyczni są otwarci na wdrażanie takich rozwiązań, ponieważ pomaga im to skrócić czas transportu i zmniejszyć ryzyko wypadków spowodowanych zmęczeniem kierowców. Chociaż wciąż brakuje pełnej standaryzacji przepisów na poziomie krajowym, poszczególne prowincje rywalizują o to, aby stać się „hubami” dla transportu autonomicznego.

Autobusy autonomiczne
Duże miasta, takie jak Shenzhen czy Kanton, uruchomiły już w ruchu miejskim autobusy autonomiczne. Poruszają się one na wyznaczonych trasach, z zastosowaniem komunikacji V2X, co pozwala na zarządzanie ruchem w czasie rzeczywistym i reagowanie na zmiany w sygnalizacji świetlnej. Testy wykazały poprawę punktualności o 25% oraz zmniejszenie liczby wypadków drogowych.

Rozbudowa tego segmentu ma znaczenie dla rozładowania korków w zatłoczonych aglomeracjach. Przewiduje się, że w ciągu kilku lat autobusy z funkcjami autonomii poziomu 4 staną się stałym elementem transportu publicznego w Chinach, zwłaszcza w nowych dzielnicach miast, projektowanych z myślą o inteligentnej mobilności.

Robotaxi
Chyba najbardziej fascynujący obszar rozwoju AV to robotaxi – autonomiczne taksówki, które już teraz wożą pasażerów w wybranych strefach Pekinu, Kantonu czy Szanghaju. Projekty takie jak Apollo (Baidu) oraz Pony.ai zdobyły zezwolenia na przejazdy bez obecności kierowcy w określonych godzinach i wyznaczonych lokalizacjach. Wartość rynku robotaxi w Chinach może do 2030 roku sięgnąć 177 mld dolarów, co świadczy o ogromnym potencjale komercyjnym.

Dzięki zintegrowanej infrastrukturze 5G oraz wysokiej jakości mapom HD, pojazdy te są w stanie na bieżąco reagować na sygnały z otoczenia i dostosowywać trasę. Chińskie społeczeństwo, przywykłe do korzystania z aplikacji mobilnych (np. Didi), szybko przekonało się do tego modelu transportu.
Wpływ społeczny i gospodarczy

Akceptacja technologii

Chińskie społeczeństwo zostało poddane intensywnej kampanii informacyjnej, wyjaśniającej zalety pojazdów autonomicznych. Badania opinii publicznej wskazują, że 68% Chińczyków deklaruje wysokie zaufanie do rozwiązań AV, co wyraźnie góruje nad wskaźnikami w Europie (około 40%). Kluczową rolę odgrywa tu fakt, że chińscy konsumenci są przyzwyczajeni do szybkich przełomów technologicznych w wielu dziedzinach życia – od płatności cyfrowych po e-commerce.

Zmiany na rynku pracy

Automatyzacja w sektorze transportu może wpłynąć na życie milionów zawodowych kierowców ciężarówek, taksówek czy autobusów, pozbawiając ich dotychczasowych stanowiskch. Z drugiej strony tworzy nowe miejsca pracy w obszarach związanych z zarządzaniem flotą, analizą danych AI, utrzymaniem infrastruktury i bezpieczeństwem systemów autonomii.

Firmy rozwijające AV często organizują szkolenia umożliwiające kierowcom przekwalifikowanie się na stanowiska operatorów flot lub techników serwisujących czujniki i oprogramowanie. W długiej perspektywie Chiny liczą na to, że korzyści wynikające z wdrożenia autonomii w transporcie (m.in. spadek wypadków, wzrost efektywności logistycznej) przewyższą negatywne skutki społeczne.

Prognozy na 2030 rok

Eksperci przewidują, że do 2030 roku liczba pojazdów z autonomią na poziomie L4+ w Chinach osiągnie nawet 10 milionów sztuk. Kraj utrzyma przy tym wiodącą pozycję, z około 60-procentowym udziałem w globalnym rynku AV. Inwestycje w infrastrukturę V2X mają w tym samym czasie sięgnąć 50 miliardów USD, co obejmie zarówno instalację sensorów i urządzeń do komunikacji przy drogach, jak i rozbudowę łączności 5G w mniejszych miastach.

Rozwój pojazdów autonomicznych i napęd elektryczny wydają się w Chinach nierozerwalnie powiązane. Rozbudowa sieci ładowania, dofinansowanie dla kupujących auta elektryczne oraz silne wsparcie firm tworzących baterie (CATL, BYD) sprawiają, że coraz większy odsetek pojazdów będzie całkowicie zelektryfikowany i wyposażony w systemy autonomii. To może przyspieszyć odejście od silników spalinowych w perspektywie następnej dekady.

Porównanie z Europą i USA

Europa
W Europie problemem pozostają ograniczenia regulacyjne, które spowalniają testy i wdrożenia pojazdów autonomicznych. Każdy kraj UE ma własne przepisy w zakresie homologacji, a unijne regulacje – choć w trakcie opracowywania – wciąż jeszcze nie ujrzały światła dziennego. Oczekuje się, że dopiero po 2027 roku zostaną wprowadzone bardziej ujednolicone normy, co może poprawić sytuację firm działających w obszarze AV.

Ponadto brakuje wystarczająco dobrze przystosowanej infrastruktury drogowej. Wielu producentów wskazuje na konieczność modernizacji sygnalizacji świetlnej, instalacji czujników przy drogach i wprowadzenia szerokiej łączności V2X. Europa może jednak liczyć na silne zaplecze badawcze koncernów motoryzacyjnych i firm inżynieryjnych (Volkswagen, BMW, Daimler, Bosch), co daje nadzieję na szybkie nadrobienie zaległości, gdy tylko przepisy staną się bardziej przyjazne dla nowych rozwiązań.

USA
W Stanach Zjednoczonych intensywne testy AV koncentrują się przede wszystkim w regionach takich jak Kalifornia czy Arizona, gdzie przepisy są bardziej liberalne. Duże firmy technologiczne (Waymo, Cruise) i motoryzacyjne (GM, Ford) włożyły miliardy dolarów w rozwój algorytmów jazdy autonomicznej. Niemniej pojawiają się tu dwa poważne problemy:

Brak jednolitej polityki: Regulacje federalne i stanowe często są rozbieżne. W rezultacie pojazd dopuszczony do testów w jednym stanie niekoniecznie otrzyma zgodę na operowanie w innym.

Problemy prawne i finansowe: Cruise (związane z GM) wstrzymuje działalność komercyjną z uwagi na incydenty drogowe i kwestie odpowiedzialności cywilnej. Zespół, który był odpowiedzialny za robotaxi, zajmie się oprogramowaniem Super Cruise dla samochodów koncernu.

To pokazuje, że w USA dynamika wdrażania AV bywa hamowana przez obawy opinii publicznej i brak jednolitego wsparcia na szczeblu federalnym.

Kluczowe wnioski i perspektywy

Przyczyny sukcesu Chin

Skala i szybkość rozwoju pojazdów autonomicznych w Chinach wynikają z połączenia kilku kluczowych elementów:

Silne wsparcie rządu: Ogromne nakłady na R&D, przejrzysty system przyznawania licencji na testy, zwolnienia podatkowe i programy wspierające zakup pojazdów elektrycznych.

Zintegrowana infrastruktura: Rozbudowa sieci drogowej, wyposażonej w systemy komunikacji V2X i 5G, umożliwia sprawniejsze wdrażanie rozwiązań autonomicznych.

Rynek wewnętrzny: Ponad miliardowa populacja oraz dynamicznie rozwijające się miasta tworzą popyt i przestrzeń do prowadzenia zakrojonych na szeroką skalę eksperymentów z autonomią.

Kulturowa otwartość na innowacje: Intensywna kampania edukacyjna i doświadczenia z cyfryzacją usług (np. płatności, dostawy) sprawiły, że Chińczycy są bardziej skłonni zaakceptować przełomowe zmiany w transporcie.

Możliwe wyzwania

Mimo sukcesów, w najbliższych latach Chiny mogą stanąć przed kilkoma wyzwaniami. Pierwszym jest konieczność regulacyjnego uporządkowania zasad odpowiedzialności za wypadki czy awarie systemów autonomii. Drugim – nadzór nad prywatnością i przetwarzaniem danych z pojazdów, co budzi obawy aktywistów i niektórych klientów.

Poza tym istnieje groźba przeinwestowania w sektorze, szczególnie jeśli doszłoby do konfliktów handlowych z innymi krajami. Kolejnym zagadnieniem jest wpływ automatyzacji na zatrudnienie: rząd będzie musiał aktywnie wspierać przekwalifikowanie pracowników sektora transportu, aby uniknąć masowych protestów.

Lekcja dla innych regionów

Sukces Chin w obszarze AV to lekcja dla Europy i USA, które mogą wyciągnąć wnioski z chińskiego modelu intensywnego wsparcia państwa. Z jednej strony docenia się większą ostrożność i dbałość o bezpieczeństwo czy prywatność użytkowników w krajach zachodnich, z drugiej – spowolnienie testów i brak jednolitości prawa utrudniają tam przełom. Jeśli państwa zachodnie nie przyspieszą, ryzykują utratę znaczącej części globalnego rynku motoryzacyjnego na rzecz chińskich koncernów.

Podsumowanie i lekcja dla innych

Rozwój pojazdów autonomicznych w Chinach to zjawisko, które można nazwać bezprecedensowym w historii współczesnej motoryzacji. W ciągu kilkunastu lat Państwo Środka przeszło drogę od producenta tanich samochodów bazujących na zachodnich rozwiązaniach aż do kluczowego innowatora w sektorze AV. Skoordynowane programy rządowe, takie jak „Made in China 2025” i „Smart Vehicle Innovation Strategy”, zapewniły nie tylko środki finansowe, lecz także przygotowały infrastrukturę i otworzyły drogę do testów na masową skalę.

Liczby mówią same za siebie: 16 000 licencji na testy AV do sierpnia 2024 roku, ponad 5000 pojazdów aktywnie testowanych w 2023 roku oraz prognozy wskazujące na 40 000 testowanych maszyn do 2030 roku. Co więcej, już w 2024 roku 30% nowo sprzedanych aut w Chinach posiadało funkcje autonomii L2+, a ten odsetek może sięgnąć 70% do końca dekady. Firmy takie jak Baidu (Apollo), Pony.ai, NIO, Xpeng czy TuSimple zaangażowane są w rozwój zarówno pojazdów osobowych, ciężarowych, autobusów, jak i robotaxi.

Społeczeństwo chińskie w dużej mierze akceptuje nowoczesne rozwiązania, co wyraża się wysokim wskaźnikiem zaufania do systemów AV (68% w porównaniu z 40% w Europie). Autonomia w transporcie staje się także katalizatorem zmian na rynku pracy, wymuszając przekwalifikowanie milionów kierowców, ale jednocześnie tworząc nowe zawody w dziedzinach analizy danych, zarządzania flotą czy utrzymania infrastruktury.

Przykład Chin pokazuje, jak ważna jest odpowiednia polityka wspierająca rozwój nowych technologii. Europa i USA, choć posiadają solidne fundamenty badawcze i inżynieryjne, muszą zmierzyć się z ograniczeniami regulacyjnymi i rozproszonym rynkiem, aby dotrzymać kroku Państwu Środka. Nadchodząca dekada – do 2030 roku – może okazać się kluczowa w kształtowaniu globalnych standardów i rozwiązań w branży motoryzacyjnej.

Jeśli Chiny utrzymają dotychczasowe tempo i skalę wdrożeń, ich udział w rynku AV może przekroczyć 60%, co – według niektórych prognoz – oznacza dominację na arenie światowej. Inwestycje w infrastrukturę V2X mają sięgnąć 50 miliardów USD, a liczba pojazdów z autonomią L4+ osiągnie nawet 10 milionów sztuk. Dla innych regionów świata będzie to niewątpliwe wyzwanie, ale i szansa na współpracę z chińskimi partnerami, wymianę doświadczeń oraz wspólne projekty badawczo-rozwojowe.

Można stwierdzić, że chińska motoryzacja autonomiczna przestała być tylko lokalną ciekawostką. Stała się jednym z najbardziej wpływowych czynników napędzających globalną transformację w kierunku elektryfikacji, automatyzacji i cyfryzacji transportu, a obserwacja i analiza chińskich doświadczeń może okazać się bezcenna dla decydentów politycznych, inwestorów i przedsiębiorców w Europie oraz USA, którzy starają się utrzymać konkurencyjność w obliczu nowej, autonomicznej rewolucji.

Źródła: KPMG, SCMP, S&P Global, McKinsey & Company, WSJ