Chatboty AI, a samotność – badania ujawniają wpływ technologii na relacje międzyludzkie

Nowe badania OpenAI i MIT wskazują, że intensywne korzystanie z chatbotów AI, takich jak ChatGPT, może zwiększać poczucie samotności i zależność emocjonalną, zastępując tradycyjne interakcje międzyludzkie.

Coraz więcej osób korzysta z chatbotów AI w celach osobistych: od towarzystwa po wsparcie emocjonalne. Jednak nowe badania przeprowadzone przez OpenAI we współpracy z Massachusetts Institute of Technology wskazują na potencjalne zagrożenia związane z zastępowaniem interakcji międzyludzkich tą właśnie technologią. Wyniki sugerują, że intensywne korzystanie z chatbotów może wiązać się z większym poczuciem samotności i mniejszą ilością czasu spędzanego na kontaktach międzyludzkich.

Badania składały się z dwóch części. W pierwszej OpenAI przeanalizowało niemal 40 milionów interakcji użytkowników z ChatemGPT. Analiza została ponadto uzupełniona o ankiety użytkowników, które pozwoliły ocenić wzorce emocjonalnego korzystania z platformy. Druga część, przeprowadzona przez MIT Media Lab, obejmowała badanie kontrolne (tak zwane RCT) z udziałem około 1 000 uczestników, którzy przez miesiąc codziennie korzystali z ChataGPT. Badanie to miało na celu ocenę wpływu różnych funkcji platformy i typów interakcji na dobrostan psychiczny i emocjonalny użytkowników, w tym na ich poczucie samotności oraz zależność emocjonalną od chatbota.

Uczestnicy zostali losowo przypisani do wersji tekstowej ChataGPT lub do jednego z dwóch narzędzi głosowych. W zależności od grupy, badani mieli prowadzić otwarte rozmowy lub skupiać się na tematach osobistych lub neutralnych emocjonalnie. Wyniki wykazały przede wszystkim, że osoby intensywnie (często) korzystające z ChataGPT były bardziej skłonne zaufać chatbotowi, ale jednocześnie częściej odczuwały samotność i zależność emocjonalną od AI.

Wpływ technologii na użytkowników zależy jednak także od ich indywidualnych cech, takich jak potrzeby emocjonalne czy postrzeganie AI jako „przyjaciela”. Osoby bardziej przywiązane emocjonalnie do relacji międzyludzkich były bardziej narażone na negatywne skutki korzystania z chatbotów. Z kolei rozmowy o charakterze osobistym, choć zwiększały poczucie samotności, to w rozpiętości czasowej zmniejszały ryzyko nadmiernego korzystamia z AI. Natomiast rozmowy neutralne (niedotyczące emocji) paradoksalnie z czasem prowadziły do większej zależności emocjonalnej.

Badanie wykazało również różnice między interakcjami tekstowymi a głosowymi. Użytkownicy wersji tekstowej wykazywali więcej emocjonalnych sygnałów w rozmowach, niż ci korzystający z opcji głosowych. Co ciekawe, bardziej angażujący głos nie zwiększał negatywnych skutków dla użytkowników w porównaniu do neutralnego głosu czy interakcji tekstowych. Naukowcy podkreślają, że wyniki badań są jedynie pierwszym krokiem w analizie wpływu modeli AI na ludzkie doświadczenia i zachowania. Przestrzegają również przed nadmiernym uogólnianiem wyników, wskazując na złożoność relacji między ludźmi a systemami sztucznej inteligencji.