Deloitte CFO Survey – Spadająca niepewność gospodarcza pozytywnie wpływa na nastroje CFO, optymizm dyrektorów finansowych rośnie.

Poprzednie edycje badania pokazały, że dyrektorzy finansowi wiarygodnie przewidują rozwój polskiej gospodarki. Ich wcześniejsze prognozy wzrostu PKB dla Polski na rok 2013 (około 1,5 proc PKB), rok 2014 (około 3 proc.), rok 2015 (około 3 proc.) i rok 2016 (około 3 proc.) sprawdziły się. – Prognozy CFO na rok 2017 na poziomie około 3 proc. wydają się na dziś bardzo ostrożnościowe. Należy jednak pamiętać, że duży wpływ na wzrost PKB w ostatnich 12 miesiącach miał przyrost konsumpcji w kraju, m.in. z Programu 500+. Pytaniem pozostaje czy w drugiej połowie tego roku umożliwi on równie dynamiczny wzrost PKB jak w pierwszej połowie – Krzysztof Pniewski, Partner, Lider Programu CFO w Polsce.

Optymizm CFO rośnie

Obecna edycja badania, która była przeprowadzona od września do października tego roku, pokazała, że poziom optymizmu netto (różnica osób wskazujących na poprawę sytuacji ekonomicznej i odsetek mówiących o jej pogorszeniu) wśród dyrektorów finansowych w Polsce znacząco rośnie. Obecnie wynosi on 26 proc., podczas gdy pół roku wcześniej było to 17 proc. Oznacza to, że liczba firm, które wierzą, że ich perspektywy ekonomiczne w roku 2018 będą lepsze niż w roku 2017 jest większa niż tych, którzy myślą odwrotnie. Historycznie zmiana tego optymizmu była prognostykiem zmiany dynamiki wzrostu PKB. Poprawa nastrojów nastąpiła w całej Europie, poza Wielką Brytanią. Średnia dla wszystkich badanych krajów wyniosła 32 proc. Najwyższy poziom optymizmu netto w Europie wykazują sektory TMT, usług finansowych i profesjonalnych. Z kolei najniższy poziom notują budownictwo i sektor publiczny.

Zdaniem dyrektorów finansowych w roku 2018 Polska będzie kontynuowała stabilny wzrost PKB na poziomie około 3 proc. Aż 86 proc. dyrektorów przewiduje wzrost nie większy niż 3,5 proc. To mniej niż 3,8 proc. wzrostu, który zawarto w założeniach Budżetu Państwa. W tej grupie aż 54 proc. uważa, że wzrost ten przekroczy 2,5 proc. Największa grupa (40 proc.) wskazuje jednak na wzrost w przedziale 2,5- 3,5 proc. Aż 57 proc. CFO w 2018 roku oczekuje inflacji powyżej 2 proc. Dyrektorzy zakładają więc istotny impuls inflacyjny, który mógłby być efektem wzrostu kosztów płac wynikających z rosnących braków wykwalifikowanej kadry, podniesienia płacy minimalnej, obciążeń Funduszu Ubezpieczeń Społecznych czy też programu 500+. Zdaniem dyrektorów finansowych w roku 2018 w Polsce będziemy mieli do czynienia z nieco słabszym kursem walutowym (4,1-4,3 PLN/ EUR) i dalszym spadkiem niskiego poziomu bezrobocia (45 proc. ankietowanych).

Niepewność gospodarcza coraz niższa

W Polsce istotnie zmalało poczucie niepewności gospodarczej. Jej poziom w drugiej połowie roku 2017 gwałtownie spadł, wracając do poziomu z przełomu lat 2014-15. Aż 80 proc. CFO uważa, że mamy do czynienia z niskim lub normalnym poziomem niepewności. Zaledwie 20 proc. uważa, że jest on wysoki – to spadek o 51 pp. w stosunku do badania sprzed pół roku. Ocena poziomu niepewności zmieniła się również w Europie, ale nie aż tak mocno jak w Polsce. Wśród 19 krajów Europy średnio 52 proc. CFO odczuwało wysoki poziom niepewności. Jest to 9 pp. mniej niż pół roku temu. Branże o najwyższym poczuciu niepewności gospodarczej to dobra konsumpcyjne, usługi finansowe, budownictwo i produkcja.

Najsłabiej niepewność odczuwana jest w sektorze publicznym. W strefie Euro poziom poczucia niepewności zmalał aż o 12 pp. Warto zaznaczyć, że polscy CFO są bardziej przyzwyczajeni do niepewności i inaczej oceniają jej poziom niż zachodni koledzy.  – Najnowsze wyniki badania wskazują na nowe czynniki ryzyka, które będą spędzać sen z oczu dyrektorów finansowych w roku 2018.

„Największym z nich będzie dostępność wykwalifikowanej kadry, na którą wskazała połowa badanych, o 18 pp. więcej niż pół roku wcześniej. Przedsiębiorcy obawiają się również wzrostu kosztów operacyjnych, który może wynikać ze wzrostu kosztów pracowniczych – mówi Krzysztof Pniewski. Na obawę braku wykwalifikowanych pracowników składa się kilka czynników, w tym zmiana płacy minimalnej, wzrost podatków czy efekt programu 500+. Presja na obniżkę cen jest bardzo wysoka (31 proc.). Ankietowani wymieniają również zmienne prawo gospodarcze (28 proc.), choć w porównaniu z edycją badania sprzed pół roku ich liczba spadła o 25 pp. „

Koszty prowadzenia działalności rosną

Zdecydowana większość dyrektorów uważa, że w wyniku zmian regulacji, jak i zmian na rynku pracy wzrosną koszty działalności (koszty siły roboczej, koszty operacyjne, transportu, wykorzystania nieruchomości) oraz koszty środowiska biznesowego (koszty finansowania, kapitału, ale także podatki CIT i VAT).

Obecna edycja badania wskazuje również na lekko rosnący apetyt na ryzyko, który wynosi obecnie 34 proc., czyli o 5 pp. więcej niż pół roku wcześniej. Kluczowymi strategiami będzie wzrost organiczny (62 proc. firm) oraz wprowadzanie nowych produktów (44 proc.). W odpowiedzi na wzrost kosztów operacyjnych w gospodarce co trzecia firma będzie jednak nastawiała się na redukcję kosztów bezpośrednich i pośrednich. W niektórych przypadkach takie inicjatywy oznaczać mogą również restrukturyzację. Inwestycje i działalność B-R bardzo rzadko stanowić będą kluczową strategię firmy.

„Aż 70 proc. przedsiębiorstw w Polsce planuje w roku 2018 wzrost przychodów, a 53 proc. również wzrost marż. Mniej niż 15 proc. zakłada niewielki spadek w przychodach lub rentowności. – To bardzo dobry sygnał wskazujący, że przedsiębiorstwa w Polsce są coraz silniejsze i stabilne finansowo. Rok 2018 będzie kolejnym rokiem wzrostu inwestycji. 49 proc. przedsiębiorstw planuje ich wzrost w porównaniu do 53 proc. pół roku temu i 50 proc. rok temu.” – mówi Krzysztof Pniewski.

Kredyt bankowy jest niezmiennie najatrakcyjniejszym zewnętrznym źródłem finansowania. Łącznie 60 proc. badanych oceniło tę formę finansowania jako atrakcyjną (67 proc. pół roku temu). Następne w kolejności to finansowanie wewnętrzne (63 proc. w porównaniu do 58 proc. pół roku temu). Obligacje i emisja akcji są stosunkowo najmniej atrakcyjnymi źródłami finansowania.

CFO w erze cyfryzacji

Coraz większa część biznesu na świecie prowadzona jest poprzez sieć i świat cyfrowy. Do tej rzeczywistości przenoszą się konsumenci, producenci i ich dostawcy. Inwestorzy wyżej wyceniają firmy odnoszące sukces biznesowy z wykorzystaniem technologii cyfrowych. Badanie Deloitte CFO Survey wskazuje, że aż 60 proc. dyrektorów finansowych w Polsce aktywnie kreuje strategię firmy w zakresie działania w świecie cyfrowym, a dalszych 20 proc. uczestniczy w jej dyskusji i niezależnej weryfikacji w gronie zarządu.

Niemniej jednak aż 88 proc. CFO uważa, że ich piony finansów będą się musiały istotnie zmienić, aby efektywnie wspierać piony biznesowe w świecie cyfrowym. Te głębokie zmiany będą niezbędne w obszarach cyfryzacji i automatyzacji procesów, jak np. przy wykorzystaniu robotów (50 proc.), bardziej zaawansowanej analityki biznesu, np. analizy big data (44 proc.), jak również wdrożenia nowych metod kontrolingu – procesów biznesowych (42 proc.) i nowych, cyfrowych modeli biznesu (29 proc.). Priorytetem działania większości polskich firm na najbliższe lata będzie wykorzystanie nowych narzędzi automatyzacji i zwiększenie kompetencji pracowników w zakresie automatyzacji procesów. W tym zakresie polskie firmy są podobnie zaawansowane w innowacyjnym stosowaniu nowych technologii jak koledzy w krajach zachodnich. Jest to jednak dopiero pierwszy etap transformacji cyfrowej w finansach. Polskie firmy będą musiały większy nacisk położyć na integrację informacji i rozwój zaawansowanej analityki biznesowej (z wykorzystaniem big data, social media, mobile), aby móc efektywnie konkurować w świecie cyfrowym.  Połowa naszych CFO nie czuje się dobrze przygotowana do efektywnego działania w cyfrowym wymiarze biznesu.

O badaniu „Deloitte CFO Survey”:

Deloitte CFO Survey to badanie opinii dyrektorów finansowych (CFO) największych firm w Europie. W tej edycji przebadano blisko 1600 osób. Raport Deloitte European CFO Survey przedstawia wyniki badania przeprowadzonego przez firmy członkowskie Deloitte w 19 krajach: Austrii, Belgii, Danii, Finlandii, Francji, Grecji, Niemczech, Irlandii, we Włoszech, w Holandii, Norwegii, Polsce, Portugalii, Rosji, Hiszpanii, Szwecji, Szwajcarii, Turcji i Wielkiej Brytanii.