Polska najbardziej aktywnym rynkiem pod względem fuzji i przejęć w sektorze ubezpieczeniowym w Europie Środkowo-Wschodniej.

11 kwietnia 2022

W porównaniu z poprzednimi rekordowymi latami, w 2021 r. liczba fuzji i przejęć na rynku ubezpieczeniowym w Europie Środkowo-Wschodniej spadła. Pomimo mniejszej liczby sfinalizowanych transakcji utrzymuje się jednak ich wysoka dynamika – wynika z raportu CEE insurance M&A outlook. Calm after the storm – steady outlook with further consolidation and disposal of non-core assets on the horizon, przygotowanego przez firmę doradczą Deloitte. Wiele wskazuje na to, że poważny wpływ na sytuację branży, perspektywy jej dalszego rozwoju oraz potencjalne transakcje będą w najbliższym czasie miały konsekwencje wojny toczącej się w Ukrainie.

Przed wybuchem pandemii COVID-19 Europa Środkowo-Wschodnia doświadczała wyraźnego rozwoju gospodarczego, a w latach 2015-2019 średnie roczne tempo realnego wzrostu PKB dochodziło bądź przekraczało 3 proc. Ekonomiczne konsekwencje koronakryzysu odwróciły ten pozytywny trend, a uśrednione PKB tej części Europy spadło o 4 proc. Do spowolnienia przyczyniły się także działania poszczególnych państw, których rządy, walcząc z rozprzestrzeniającym się zagrożeniem i tym samym zmniejszając obciążenie krajowych systemów opieki zdrowotnej, wprowadzały różne obostrzenia w przestrzeni publicznej.

Zdaniem ekspertów Deloitte, choć wszystkie gałęzie gospodarek regionu CEE musiały zmierzyć się z najgorszym spowolnieniem od czasu zakończenia II Wojny Światowej, sektor ubezpieczeniowy stosunkowo łagodnie odczuł skutki tego kryzysu. Po dziesięciu latach nieprzerwanego wzrostu w 2020 r. ubezpieczyciele musieli jednak pogodzić się ze spadkiem całkowitym dynamiki składek przypisanych (GWP) o 4 proc. w latach 2019-2020. Spadki nie rozłożyły się jednak równo między segmentami i podczas gdy biznes polis majątkowych okazał się bardziej odporny i zmalał o 2,8 proc., segment ubezpieczeń na życie stracił ponad dwukrotnie więcej (6,5 proc.)

Na ograniczone spadki w ubezpieczeniach majątkowych wpływ miało upowszechnienie cyfrowych procesów sprzedażowych i zdalnej działalności operacyjnej. Z drugiej strony, do spadków sprzedaży w segmencie polis na życie przyczyniły się zmiany regulacyjne dotyczące produktów z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Co więcej, niepewność związana z pandemią i kryzysem gospodarczym sprawiła, że klienci unikali zaciągania długoterminowych zobowiązań finansowych. Taki też może się okazać skutek wojny. Choć wyniki finansowe z 2021 r. wskazują na potencjalnie szybkie odbicie, tragiczne wydarzenia w Ukrainie, kontynuacja problemów w łańcuchach dostaw a w rezultacie wysoka inflacja mogą znacząco wpływać na rentowność sektora ubezpieczeniowego – mówi Tomasz Ochrymowicz, partner w Dziale Doradztwa Finansowego, Deloitte.

Ubezpieczeniowy krajobraz Europy Środkowo-Wschodniej

Jak wynika z analizy Deloitte, pomimo mniejszego wolumenu transakcji w ostatnim roku, dynamika na rynku fuzji i przejęć (M&A) w sektorze ubezpieczeniowym pozostała taka sama. Duże międzynarodowe grupy, takie jak Aegon, MetLife czy Aviva, postanowiły zrewidować swoją strategię regionalną i opuścić Europę Środkowo-Wschodnią w ramach globalnego podejścia, skupiającego się na rynkach o silnej pozycji lub większym potencjale wzrostu. Jednocześnie ich brak stał się okazją dla dominujących graczy, takich jak NN czy Allianz, do dalszego umacniania swojej pozycji poprzez dalszą konsolidację rynku.

W latach 2017-2021 najwięcej transakcji było prowadzonych na rynku polskim (18), w tym świeżo sfinalizowane przejęcie Aviva Poland przez Allianz (za 2,5 mld euro) lub zakup Metlife Polska przez NN. Znacznie mniej aktywne były kolejne w zestawieniu rynku czeski i węgierski, gdzie zanotowano po osiem umów w zakresie M&A.

Kluczowe wyzwania sektora ubezpieczeniowego

Zdaniem ekspertów Deloitte na poziomie regionalnym największą zmianą regulacyjną najbliższych kilku lat jest niewątpliwie wprowadzenie nowego standardu rachunkowości MSSF 17, który zakłada nowe podejście do wyceny zobowiązań ubezpieczeniowych oraz rozpoznawania przychodów i zysków oraz strat w okresie świadczenia takich usług.

Poważnym wyzwaniem dla firm ubezpieczeniowych są także kwestie zrównoważonego rozwoju wprowadzone przez regulatora w postaci raportowania ESG, szczególnie trudnego w regionie, który dopiero rozpoczyna transformację energetyczną. Można oczekiwać, że te zagadnienia będą odgrywać istotną rolę w kontekście przyszłych transakcji M&A, ponieważ zrozumienie możliwych ryzyk klimatycznych staje się priorytetem dla potencjalnych inwestorów.

Nie można też zapominać o długofalowych konsekwencjach pandemii. Ograniczenia wprowadzone przez większość krajów w szczytowych okresach zakażeń koronawirusem zmieniły zachowania konsumenckie i często prowadziły do zmniejszenia ruchu pojazdów, ograniczenia podróży, zmniejszenia aktywności gospodarczej, a w konsekwencji do zmniejszenia liczby szkód i ich wartości. Poprawiające się wskaźniki szkodowości zaowocowały nieoczekiwanymi choć krótkoterminowymi zyskami dla ubezpieczeń majątkowych, zwłaszcza komunikacyjnych.

W związku z postępującą cyfryzacją i konsolidacją szeroko pojętej branży usług finansowych w Europie Środkowo-Wschodniej kluczowym tematem pozostają nowe kanały i modele dystrybucji usług. Kolejną kwestią, dawno niespotykaną w regionie, jest nowe środowisko inflacyjne, odbijające się zarówno na odszkodowaniach, jak i kosztach operacyjnych, ale mające co najwyżej niewielki pozytywny wpływ na wyniki inwestycyjne.

Wcześniejsze klarowne perspektyw rozwoju sektora oraz potencjalne wyzwania, z którymi mógłby się ewentualnie mierzyć biznes ubezpieczeniowy, takie jak zmieniające się czynniki makroekonomiczne, rekrutacja i utrzymanie talentu oraz transformacja cyfrowa stały się jeszcze bardziej istotne w konsekwencji wzrostu niepewności rynkowej wynikającej z inwazji rosyjskiej na Ukrainę – mówi Tomasz Ochrymowicz, Deloitte.