Przygotowanie firmy na rok 2030. Systemy zarządzania geograficznego w ramach państw narodowych, oparte na suwerenności władzy państwowej, nie przystają do sieciowego charakteru cyfrowej rzeczywistości gospodarczej.

Instytucje, ramy prawne definiujące rynek i organizacja pracy – budowane poprzez szkołę i wychowanie – stworzyły kulturę służącą zarządzaniu i rozwojowi gospodarki linearnej opartej na węzłach przemysłowych. Państwa nie radzą sobie z zarządzeniem życiem społeczno-gospodarczym opartym na szybkozmiennej infosferze korzystającej z dwukierunkowej i zdefragmentowanej komunikacji społecznej. Są niezdolne do współpracy z organizacjami sieciowymi opartymi na globalnych relacjach transakcyjnych realizowanych w ramach sieci.

Systemy zarządzania geograficznego w ramach państw narodowych, oparte na suwerenności władzy państwowej, nie przystają do sieciowego charakteru cyfrowej rzeczywistości gospodarczej. Są bezradne wobec negatywnych skutków działalności gospodarczej (klimat, ochrona środowiska, zarządzanie zasobami planety itd.). Społeczeństwa widzą, że ich rządy stały niekompetentne i przez to niewydolne.

Ta refleksja, wyrażona po raz pierwszy w latach 80-ch XX wieku przez Alvina Tofflera, stała się faktem społeczno-gospodarczym również w Polsce. Zrównoważona gospodarka o obiegu zamkniętym jest potrzebą systemową, która nie ma jeszcze klarownej koncepcji zarządzania. Konieczna jest redystrybucja uprawnień władz centralnych państw narodowych zarówno w dół jak i w górę. Jesteśmy świadkami urzeczywistniania się prognozy Tofflera o nieuchronnym zmierzchu państw narodowych w formie, w jakiej ukształtowała je epoka przemysłowa. Skutkiem są turbulencje polityczne obejmujące kolejne państwa wysokorozwinięte oraz rosnące znaczenie organizacji międzynarodowych. Ich mitygacja i łagodzenie konfliktów wymaga ściślejszej współpracy międzynarodowej.

Przedsiębiorstwa, które będą lepiej rozumiały przyczyny i skutki zachodzących zmian, osiągną znaczną przewagę konkurencyjną. Każda firma musi samodzielnie znaleźć swoją drogę do gospodarki sieciowej, w której możliwości eksternalizacji jakichkolwiek kosztów działalności gospodarczej będą szybko zanikać. Należy przyjąć, że w roku 2050 będzie to już praktycznie niemożliwe.

Wielopoziomowy charakter zmian

Obecnie najbardziej widoczne są dwa równoległe procesy – scalanie sieciowe gospodarki globalnej oraz szybko postępująca dywersyfikacja i fragmentacja rynków produkcji masowej. Z jednej strony rośnie znaczenie ekonomii skali, a z drugiej przyspiesza fragmentacja i stała rekonfiguracja rynków. O sukcesie i zdolności przetrwania firmy decydują zdolności do aktywności globalnej i szybkich zmian. Wysoka specjalizacja przestaje być źródłem przewagi konkurencyjnej. Ważna staje się umiejętność rozwiązywania holistycznych problemów w ramach nisz (globalnych?) generowanych przez platformy i rynki sieciowe. Przedsiębiorstwa muszą w coraz większym stopniu uwzględniać społeczną użyteczność prowadzonej działalności. Postępująca globalizacja zmniejsza znaczenie obecności firmy w określonym węźle przemysłowym, a rośnie wartość umiejętności funkcjonowania w ramach inteligentnej infrastruktury sieciowej.

Skutkiem cyfryzacji przedsiębiorstw jest wzrost poziomu wykorzystania nowych możliwości wynikających z powiązań cyfrowych i koopetycyjnych. Narastająca hiper-konkurencja i robotyzacja powodują zaburzenia na rynku pracy. Sukces przedsiębiorstwa w coraz większym stopniu zależy od zdolności przewidywania nadchodzących zmian i umiejętności wykorzystania ich dla rozwoju przedsiębiorstwa. Należy założyć spadek liczby miejsc pracy w przemyśle do poziomu 2%, bo powielany jest proces, który miał miejsce w XX wieku rolnictwie. Do historii odchodzą wielkie zakłady pracy i pojęcie miejsce praca na życie. Rosnący poziom wykształcenia powoduje, że coraz istotniejszymi motywatorami są czynniki pozapłacowe. Kształtują się nowe grupy interesów. Postępuje zróżnicowanie w postrzeganiu rzeczywistości przez te grupy. Rośnie aktywność samorządności lokalnej. Przedsiębiorstwa będą musiały w coraz większym stopniu współpracować z samorządami tych społeczności i być ich interfejsem do gospodarki globalnej.

Rosnące znacznie wartości materialnych i prawnych oraz wartość kapitału ludzkiego oznacza zwiększenie nakładów na szkolenia pracowników. Wprowadzane reformy będą włączać przedsiębiorstwa w ciągi technologiczne zrównoważonej gospodarki sieciowej o obiegu zamkniętym, co oznacza wydłużenie odpowiedzialności za produkt w całym jego cyklu życia. Wszystkie wymienione czynniki będą zmuszać przedsiębiorstwa do szybkiej i gruntownej zmiany modeli biznesowych.

Optymalizacja kosztów związanych z zarysowaną transformacją wymaga przyspieszenia pełnej cyfryzacji zakładów, by podejmować decyzje w oparciu o pełną wiedzę na temat samego zakładu jak i jego otoczenia. Świadoma budowa zrównoważonej GOZ wymaga budowy cyfrowego modelu funkcjonowania gospodarki materiałowej, a właściwe modelu przemysłowego obiegu materii. Dla przemysłu cyfrowego to zapowiedź przyspieszonego rozwoju, zwłaszcza w obszarze oprogramowania korzystającego z modułów sztucznej inteligencji. Zarządzanie przedsiębiorstwem w oparciu od dane i pełnego bliźniaka cyfrowego firmy, działającego w czasie rzeczywistym to nieuchronna przyszłość.

Skala, obszary i tempo transformacji sieciowej

Podjęte w UE decyzje makroekonomiczne wskazują, że przedsiębiorstwa już powinny przygotowywać zakładowe deklaracji wizji na rok 2030 i 2050. Przedsiębiorstwa muszą wypracować nowe modele biznesowe dopasowane do rzeczywistości w określonych miejscach w przyszłości.
Trafność wizji przedsiębiorstwa w roku 2030 jest warunkiem przetrwania do roku 2050. Zdefiniowanie wizji nowego modelu biznesowego, technologii, produktów i tworzenia warunków do transformacji w kierunku produkcji w oparciu o zamknięty cykl obiegu materiałowego powinno nastąpić najdalej w roku 2023. W wypadku niektórych surowców jak np. woda – koncepcyjnie zadanie może być stosunkowo proste.

Przedsiębiorstwo musi oszacować, co jest dla niego bardziej opłacalne – inwestycja w oczyszczalnię wody czy też zlecenie oczyszczania na zewnątrz. W ogólności, opracowanie zakładowej koncepcji przejścia od produkcji linearnej do włączenia się w reżim GoZ może być zagadnieniem złożonym, długotrwałym i kosztownym. W wielu wypadkach będzie wymagało zapoznania się z całością obiegu materiałowego w pełnym cyklu życia wytwarzanego produktu oraz z pełną gamą dostępnych technologii i rozwiązań konstrukcyjnych. UE przewidziała, że zbyt szybkie wprowadzenie nowych regulacji będą niszczyć obecne modele biznesowe i przerywać cykle inwestycyjne. Dlatego wizja Zielonego Ładu uwzględnia bieg otwartych cykli inwestycyjnych, w trakcie których następuje wymiana technologii i parku maszynowego. Stawki amortyzacji ruchomych środków trwałych, ich amortyzacja to nie więcej jak 10 lat, a czas eksploatacji z reguły krótszy niż 30 lat. Wizja reformy prawa gospodarczego będzie realizowana w oparciu 30-letni horyzont czasowy, co pozwala na naturalną transformację technologiczną nawet w przypadkach, gdy głównym składnikiem amortyzacji jest nieruchomość. Należy też przyjąć, że w perspektywie roku 2050 stosowanie technologii szkodliwych dla środowiska będzie, co do zasady, zakazane. Większość aktów prawnych zostanie opublikowana do końca roku 2023, a całość do roku 2025.

To oznacza, że większość przedsiębiorstw, które nie podejmą niezwłocznie odpowiednich działań, w perspektywie 10-15 lat, mogą być wyparte z rynku. Dekada 2021-30 będzie naznaczona intensyfikacją prac badawczo-rozwojowych zorientowanych na poszukiwanie optymalnych rozwiązań materiałowych, konstrukcyjnych i technologicznych. Wprowadzane są przepisy ograniczające możliwości eksternalizacji kosztów górnictwa, oczyszczania wód odpadowych, utylizacji odpadów oraz ograniczania możliwości emisji szkodliwych gazów i pyłów. To zmieni strukturę kosztów firmy. Nowe regulacje będą obligować do cyfryzacji i retencji danych, precyzyjnie dokumentujących prowadzoną działalność gospodarczą. Toczy się proces normalizacji i standaryzacji w tym zakresie. Należy przygotować przedsiębiorstwo do budowy powłok cyfrowych zasobów (powłoka cyfrowa – AAS Asset Administration Shell). Dane z AAS będą podstawą budowy obrazów cyfrowych procesów produkcyjnych. Rozpoczęto normalizację elektronicznego paszportu produktu (PP – Product Passport).

Z przetwarzania danych z AAS i PP powstaną obrazy rzeczywistości pozwalające na budowę bliźniaków cyfrowych obiegów materiałowych w gospodarce, w całej swej różnorodności i komplikacji. Przyjęty horyzont czasowy Zielonego Ładu daje czas na przystosowanie firmy do nowej rzeczywistości. Strategia przemysłowa UE powinna pomóc przedsiębiorstwom produkcyjnym sprawniej modernizować i zmieniać się w sposób ewolucyjny, dopasowany do wizji gospodarki 2050.

Zainteresowanym przygotowaniem swego przedsiębiorstwa na przyszłość chciałbym polecić udział w obradach marcowego Forum Gospodarczego TIME (fgtime.pl). Program FG TIME przewiduje prezentacje na temat kierunku rozwoju infrastruktury, przemysłu, usług i rynków finansowych w perspektywie roku 2030.

https://itreseller.pl/itrnew13-forum-gospodarcze-time/