Samsung SSD 9100 PRO – nowy lider wydajności w świecie NVMe

Samsung od dłuższego czasu dominuje na rynku nośników półprzewodnikowych za sprawą serii SSD PRO oraz EVO, cenionych zarówno w zastosowaniach domowych, jak i w środowiskach biznesowych. Jednak pojawienie się nowego interfejsu PCIe 5.0 poszerzyło możliwości pod względem przepustowości – w porównaniu do poprzednich generacji (PCIe 3.0 oraz PCIe 4.0) otrzymujemy znacznie wyższy potencjał w zakresie prędkości operacji sekwencyjnych i wejścia-wyjścia na sekundę (IOPS). Model Samsung SSD 9100 PRO został zapowiedziany jako jedna z pierwszych propozycji konsumenckich w pełni zgodnych z PCIe Gen5, co samo w sobie zwiastuje rewolucję w obszarze wydajności.

Na rynku jest już kilka dysków SSD zdolnych do współpracy z interfejsem PCIe 5.0, ale ich dostępność oraz cena nadal bywają utrudnieniem w zakupie. Samsung, dzięki doświadczeniu i zapleczu technologicznemu, stara się pokazać, że inwestycja w najnowszą technologię może się opłacić nie tylko w zastosowaniach stricte serwerowych, lecz także w komputerach stacjonarnych i wybranych laptopach. Jest to szczególnie ważne dla graczy oczekujących maksymalnej szybkości wczytywania danych, twórców treści pracujących z dużymi plikami wideo (nawet w rozdzielczości 8K) czy inżynierów i naukowców analizujących ogromne ilości informacji w projektach bazujących na sztucznej inteligencji.

Specyfikacja techniczna i najważniejsze cechy

Zanim przejdziemy do omówienia wyników testów, przyjrzyjmy się z bliska podstawowym parametrom dysku Samsung SSD 9100 PRO:

• Interfejs: PCIe 5.0 x4, NVMe 2.0
• Form Factor: M.2 (2280) z opcjonalnym radiatorem
• Rodzaj kości pamięci: Samsung V-NAND TLC (V8)
• Kontroler: autorski kontroler Samsunga
• Pamięć cache: 1 GB / 2 GB / 4 GB / 8 GB LPDDR4X (w zależności od pojemności dysku)
• Wydajność sekwencyjna (deklarowana): do 14 800 MB/s (odczyt), do 13 400 MB/s (zapis)
• Wydajność losowa: do 2 200K IOPS (odczyt), do 2 600K IOPS (zapis)
• Efektywność energetyczna: zużycie energii w trybie aktywnym w granicach 7,6–9,0 W
• Wytrzymałość (TBW): od 600 TB do 4 800 TB (zależnie od wybranej pojemności)
• Gwarancja: 5 lat ograniczonej gwarancji

Kluczowym atutem tego modelu ma być więc doskonała wydajność zarówno w transferach sekwencyjnych, jak i w operacjach losowych. Zwraca uwagę deklarowana maksymalna szybkość w odczycie sekwencyjnym (do blisko 15 GB/s). Dla porównania czołowe dyski PCIe 4.0 osiągają w praktyce poziom ok. 7–7,5 GB/s, co pokazuje, że teoretycznie Samsung SSD 9100 PRO może nawet podwoić takie wyniki.

Platforma testowa i znaczenie kompatybilności

Aby w pełni skorzystać z potencjału PCIe 5.0, konieczne jest posiadanie odpowiedniej platformy sprzętowej. Taką właśnie dostarczyła do redakcji firma Petrosoft PC Solutions i tylko w takich warunkach możliwe było uzyskanie wyników bliskich podawanym przez producenta maksymalnym wartościom. Trzeba tu wspomnieć, że sama zgodność płyty głównej z najnowszym standardem PCIe nie jest jedynym potrzebnym do tego elementem. Liczy się też procesor (w tym wypadku AMD Ryzen 7 9700X) jak i szybka pamięć RAM.

W praktyce oznacza to, że nieco starsze płyty główne (działające na chipsetach wspierających jedynie PCIe 4.0 lub PCIe 3.0) nie pozwolą nawet na zbliżenie się do najwyższych szybkości, a dysk będzie ograniczony przepustowością starszego interfejsu. Oczywiście nadal będzie działał, jednak wtedy nabywca nie wykorzysta jego pełnego potencjału – i tym samym inwestycja w tak drogi nośnik nie miałaby większego sensu, o ile nie planujemy w bliskiej przyszłości zmodernizować całej platformy.

AS SSD

Już na pierwszy rzut oka widać, że prędkości sekwencyjne wykraczają znacznie poza pułap właściwy dla SSD opartych na PCIe 4.0. Możemy zauważyć, że do deklarowanych 14–15 GB/s jeszcze trochę brakuje, niemniej przekroczenie granicy 10 GB/s jest ogromnym osiągnięciem i świadczy o realnej przewadze technologii Gen5.

Warto także zwrócić uwagę na wydajność w testach 4K-64Thrd, które symulują intensywne obciążenie w wielu wątkach (co zdarza się np. w profesjonalnym oprogramowaniu do edycji wideo, generowania projektów 3D czy nawet w zaawansowanych grach multiplayer z bogatą oprawą graficzną). Odczyt na poziomie 4 048 MB/s i zapis ok. 4 887 MB/s robią duże wrażenie, zwłaszcza jeżeli porównamy te liczby z wynikami dotychczasowych liderów PCIe 4.0 (zazwyczaj 2–3 tys. MB/s w tego typu testach).

CrystalDiskMark

Patrząc na liczby powyżej, nie sposób pominąć faktu, że sekwencyjny odczyt w trybie Q8T1 sięga niemal 14,8 GB/s – co praktycznie pokrywa się z wartościami deklarowanymi przez Samsunga (14 800 MB/s). Zapis sekwencyjny w tym samym trybie przekracza 13,4 GB/s, a więc również „dobija” do obiecywanej granicy 13 400 MB/s.

Jeszcze bardziej zaskakuje wydajność w losowych odczytach i zapisach przy większej liczbie kolejek i wątków (RND4K Q32T16). Tu wartości przekraczają 7 GB/s, co pokazuje niesamowity skok w zestawieniu ze standardowymi napędami M.2 poprzedniej generacji. Dla wnikliwego czytelnika może się to wydać nieco abstrakcyjne – tak wysokie prędkości w drobnych operacjach 4K były do niedawna raczej zarezerwowane dla zaawansowanych macierzy serwerowych. Teraz, jak widać, trafiają pod strzechy najbardziej wymagających entuzjastów.

Co ciekawe, w teście RND4K przy Q1T1 odczyt wyniósł 86,23 MB/s, a zapis – 214,31 MB/s. Te liczby, choć nie wydają się aż tak spektakularne, wciąż prezentują się powyżej przeciętnej, a jednocześnie stanowią istotny aspekt w codziennym użytkowaniu (np. uruchamianie niewielkich programów, wczytywanie bibliotek systemowych itp.).

Testy w ATTO Disk Benchmark tylko potwierdzają wcześniejsze wyniki. Jest szybko!

Efektywność energetyczna i zarządzanie temperaturą

Według deklaracji producenta, Samsung SSD 9100 PRO oferuje o 49% lepszą efektywność energetyczną względem poprzednika (990 PRO). Oznacza to, że ilość watów zużywanych na przetworzenie jednej gigabajto-sekundy jest niższa, co w dłuższej perspektywie przekłada się na mniejsze koszty eksploatacyjne, a także ogranicza ryzyko przegrzania przy intensywnych obciążeniach.

Oczywiście sam dysk w trakcie transferów rzędu 10–14 GB/s generuje sporą ilość ciepła. Dlatego Samsung zdecydował się na opcjonalny radiator (do testów udostępniono nam dysk bez radiatora, ale dzisiejsze płyty główne są w takowy wyposażone) o grubości w przedziale od ok. 8,8 mm (wersje 1, 2 i 4 GB) do 11,25 mm (8 GB). W przypadku montażu w laptopach może to być pewne utrudnienie, jednak w desktopach czy specjalistycznych stacjach roboczych dodatni zapas chłodzenia jest wręcz koniecznością. Przy ograniczonym chłodzeniu istnieje ryzyko wystąpienia zjawiska thermal throttlingu, czyli czasowego obniżenia prędkości dysku w celu uniknięcia przegrzania.

W testach nie dostrzegliśmy jednak nadmiernego przegrzewania się konstrukcji, a stabilność wyników była utrzymywana w czasie dłuższych sesji. Samsung przywiązał więc należytą wagę do rozwiązania kwestii termicznych – tak na poziomie kontrolera i NAND, jak i samej konstrukcji radiatora. Niemniej, w porównaniu ze starszymi nośnikami, różnica w TDP jest odczuwalna – przy maksymalnym obciążeniu dysk może sięgać poboru nawet do ok. 9 W, co w komputerach przenośnych będzie wymagało przemyślenia chłodzenia.

Konkurencja i alternatywy na rynku

Obecnie dyski PCIe 5.0 zaczynają stopniowo wkraczać do oferty najpopularniejszych producentów – takich jak MSI, Gigabyte, Corsair czy Sabrent. Jednak, jak na razie, Samsung cieszy się sporym zaufaniem i renomą dzięki wieloletniemu doświadczeniu w projektowaniu kontrolerów i kości pamięci. Nie oznacza to jednak, że konkurencja śpi.

Modele konkurencyjne często starają się dorównać parametrom ogłoszonym przez Samsunga – niektóre dyski wykorzystują np. kości pamięci o nowszej architekturze lub zaawansowane kontrolery, które również potrafią zapewnić teoretyczne transfery na poziomie kilkunastu GB/s. Rzecz w tym, że nie każdemu producenci potrafią zagwarantować stałą i stabilną wydajność w czasie pracy z dużymi plikami oraz wysoką wytrzymałość. Dodatkowo w przypadku marki Samsung użytkownicy przyzwyczajeni są do obsługi programem Magician, który jest uznawany za jedno z najbardziej dopracowanych narzędzi do monitorowania i optymalizacji dysków.

Wydajność w grach i zastosowaniach rozrywkowych

Choć największe korzyści nowy dysk przyniesie profesjonalistom, nie sposób pominąć kontekstu gamingowego. Współczesne gry, zwłaszcza te nastawione na otwarty świat i szybkie doczytywanie danych, zyskują na szybkich transferach. Dopiero niedawno zadebiutowały technologie w stylu DirectStorage w środowisku Windows, które mogą lepiej wykorzystywać przepustowość dysków NVMe w rozdzielonym dostępie do danych (np. rozpakowywanie tekstur w locie). Posiadając nośnik o tak wysokiej przepustowości, można liczyć na redukcję czasów ładowania, a przy odpowiednim wsparciu deweloperów – na jeszcze płynniejsze przechodzenie pomiędzy rozległymi lokacjami.

Edycja wideo i praca z materiałami 8K

Kluczowym segmentem, w którym Samsung SSD 9100 PRO może rozwinąć pełnię skrzydeł, jest obróbka wideo w wysokich rozdzielczościach, np. 4K czy 8K. Projekty montowane na ścieżkach o ogromnej przepływności (ProRes RAW, REDCODE, Blackmagic RAW itp.) wymagają szybkiego buforowania i sprawnego przesyłania danych między dyskiem a pamięcią operacyjną. Dzięki przepustowości rzędu kilkunastu GB/s można jednocześnie edytować, kolorować, nakładać efekty i nie martwić się, że dysk stanie się wąskim gardłem.

Sztuczna inteligencja i obliczenia naukowe

W obszarze AI dyski SSD odgrywają coraz istotniejszą rolę, zwłaszcza przy trenowaniu sieci neuronowych na dużych zbiorach danych. Przygotowanie setek tysięcy obrazów, sekwencji wideo czy plików tekstowych do dalszej obróbki wymaga szybkiego odczytu i zapisu informacji. Samsung SSD 9100 PRO oferuje tutaj znaczną przewagę. Intensywne przerzucanie setów danych, plików checkpoint czy zbiorów walidacyjnych nie będzie dławione przez ograniczenia tradycyjnych SATA czy wolniejszych SSD NVMe starszej generacji.

Montaż w laptopach i w konsolach

Dysk jest zgodny z formatem M.2 2280, co oznacza, że niektórzy producenci laptopów mogą go zaimplementować. Należy jednak pamiętać o kwestii radiatora – w urządzeniach przenośnych często nie ma miejsca na grubsze moduły chłodzące. Bez radiatora dysk może przegrzewać się pod ciągłym obciążeniem i zrzucać taktowania. W typowej stacji roboczej lub gamingowym laptopie z wyższego segmentu można liczyć na nieco lepszy przepływ powietrza, ale zawsze warto sprawdzić kompatybilność przed zakupem.

Jeżeli chodzi o konsole PlayStation 5, producent rekomenduje wersję z radiatorem, aby zapobiec przegrzewaniu nośnika. PS5 obsługuje już dość szybkie dyski (wymaganie minimum 5,5 GB/s), natomiast Samsung SSD 9100 PRO wykracza zdecydowanie ponad tę wartość. W praktyce może to skutkować jeszcze płynniejszym doczytywaniem tekstur oraz krótszymi czasami ładowania gier wspierających takie rozwiązania. Oczywiście do użytkownika należy decyzja, czy chce inwestować w nośnik z najwyższej półki, by usprawnić konsolową bibliotkę tytułów.

Wydajnie, wszechstronnie i szybko

Bezdyskusyjny lider wydajności: Dysk osiąga zawrotne prędkości przekraczające 14 GB/s w odczycie sekwencyjnym (CrystalDiskMark) oraz ponad 10 GB/s w AS SSD. To poziom niedostępny dla starszych nośników.

Wszechstronne zastosowanie: Od zadań wideo w 8K, przez obróbkę dużych zbiorów danych AI, po szybsze wczytywanie gier – wszędzie tam, gdzie liczy się szybki dostęp do plików.

Wymagania sprzętowe: Aby uzyskać pełnię możliwości, trzeba posiadać płytę główną i procesor obsługujące PCIe 5.0. Bez tego – choć dysk wciąż będzie działał – nie zobaczymy spektakularnych rezultatów.

Wysoka kultura pracy i efektywność: O ile zapewnimy odpowiedni radiator i przepływ powietrza, nie powinniśmy doświadczać nadmiernych temperatur czy zjawiska thermal throttlingu. Dodatkowo Samsung deklaruje o 49% lepszą efektywność energetyczną względem poprzedniej generacji.

Samsung SSD 9100 PRO to nośnik, który przesuwa granice tego, co uznawaliśmy dotąd za osiągalne dla konsumenckich dysków M.2. W testach syntetycznych wyznacza nowe rekordy, a w codziennych zadaniach – zwłaszcza związanych z obróbką dużych plików – może dać wymierne korzyści. Czy jest to produkt dla każdego? Zdecydowanie nie. Z jednej strony ograniczona dostępność platform PCIe Gen5 i spory koszt zakupu stanowią przeszkodę dla mniej wymagających użytkowników. Z drugiej – dla profesjonalistów, entuzjastów nowych technologii i osób prowadzących projekty, w których liczy się każda sekunda zapisu czy odczytu, zakup tego dysku to niemal gwarancja maksymalnej satysfakcji.

Test dysku Samsung SSD 9100 PRO przerpowadziliśmy na komputerze dostarczonym przez firmę Petrosoft PC Solutions.

Konfiguracja platformy testowej:

Procesor: AMD Ryzen 7 9700X
Płyta głóna: ASRock X870E Nova WiFi
Pamięć: 32 GB Kingston KF560C30-16 DDR5
Karta graficzna: GIGABYTE GeForce RTX 5080 GAMING OC 16G
Zasilacz: be quiet! Power Zone 2 1000W
Obudowa: be quiet! Pure Base 501