Unia Europejska uruchamia konsultacje Strategii Unia Danych

Unia Europejska rozpoczęła konsultacje publiczne dotyczące Strategii Unia Danych, dokumentu, który ma wyznaczyć kierunki unijnej polityki danych w kontekście rozwoju sztucznej inteligencji. Uwagi do projektu można zgłaszać do 29 grudnia 2025 r. Strategia ma odpowiedzieć na rosnącą presję globalnej konkurencji oraz bariery regulacyjne hamujące wykorzystanie danych w Europie.

Trzy wyzwania europejskiej polityki danych

Projekt Strategii Unia Danych koncentruje się na trzech kluczowych problemach. Pierwszym jest niedobór wysokiej jakości danych, szczególnie tych, które mogą być wykorzystywane do trenowania i wdrażania systemów AI. Komisja Europejska zwraca uwagę również na ograniczony dostęp do infrastruktury obliczeniowej, która jest niezbędna do pracy z dużymi wolumenami danych.

Drugim wyzwaniem są złożone i często rozproszone regulacje prawne dotyczące dostępu do danych. Obowiązujące akty prawne, choć tworzone z myślą o ochronie interesów obywateli i rynku, w praktyce bywają barierą dla innowacji i skalowania projektów opartych na AI.

Trzeci problem ma wymiar geopolityczny. Dane stały się strategicznym zasobem, a globalny wyścig o ich dostęp i kontrolę nabiera tempa. Odpowiedzią UE ma być wzmocnienie suwerenności cyfrowej oraz ochrona kluczowych, nieosobowych danych wewnątrz Wspólnoty.

Trzy filary Strategii Unia Danych

Pierwszy filar strategii dotyczy dostępu do danych oraz infrastruktury dla rozwoju AI. Unia planuje dalszą rozbudowę europejskich przestrzeni danych w kluczowych sektorach gospodarki. Zapowiedziano inwestycje w wysokości 100 mln EUR w projekty związane z bezpiecznym, wielkoskalowym wykorzystaniem danych do zastosowań AI, w tym w europejską przestrzeń danych dotyczących zdrowia EHDS.

Istotnym elementem tego filaru będą Data Labs, czyli wyspecjalizowane centra wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw. Mają one pełnić rolę pomostu między europejskimi przestrzeniami danych a unijnym ekosystemem AI. Data Labs będą oferować usługi takie jak generowanie danych syntetycznych, ich kuracja, etykietowanie czy pseudonimizacja, a także wsparcie w zakresie wymogów prawnych i technicznych. Pierwsze laboratoria powstaną w ramach inicjatywy Fabryk AI i obejmą sektory zdrowia, produkcji, energii oraz klimatu.

W ramach tego filaru planowane jest także przyjęcie aktu prawnego dotyczącego infrastruktury AI i usług chmurowych, znanego jako Cloud and AI Development Act. Jego celem ma być zapewnienie Europie dostępu do nowoczesnych centrów przetwarzania danych oraz rozwoju suwerennej europejskiej chmury obliczeniowej. Strategia zakłada również poszerzenie puli publicznych danych o wysokiej wartości, udostępnienie danych naukowych z projektów finansowanych ze środków publicznych oraz lepsze wykorzystanie zasobów kulturowych i językowych, w tym zasobów Europeany. Ważnym elementem będą także działania normalizacyjne dotyczące jakości danych i danych syntetycznych.

Deregulacja i suwerenność danych

Drugi filar Strategii Unia Danych koncentruje się na uproszczeniu regulacji. Obejmuje on działania zapisane w dwóch omnibusach cyfrowych, dotyczących odpowiednio aktu o AI oraz przepisów regulujących dostęp do danych. Równolegle planowane są narzędzia wspierające przedsiębiorców, w tym zautomatyzowane sprawdzanie zgodności regulacyjnej za pośrednictwem European Business Wallet oraz uruchomienie punktu pomocy prawnej dla firm.

Trzeci filar ma wymiar międzynarodowy i dotyczy ochrony suwerenności danych UE. Strategia przewiduje przygotowanie wytycznych dotyczących oceny traktowania podmiotów z UE przez państwa trzecie, a także narzędzi przeciwdziałających wyciekom danych. Planowane są również mechanizmy ochrony wrażliwych danych nieosobowych przy transferach poza UE oraz rozwój współpracy z państwami o zbliżonym podejściu do bezpieczeństwa danych.

Uwagi do projektu Strategii Unia Danych można przesyłać do 29 grudnia 2025 r. na adres sekretariat.dzd@cyfra.gov.pl. Treść strategii została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.