Zyski w chmurze, podatki w cieniu. Nowy raport o podatkach płaconych przez gigantów technologicznych

Nowy raport Fair Tax Foundation ujawnia skalę unikania podatków przez największe firmy technologiczne świata. Amazon, Apple, Alphabet, Meta, Microsoft i Netflix – znane jako „Silicon Six” – zapłaciły w ciągu ostatniej dekady prawie 278 miliardów dolarów mniej podatku dochodowego, niż wynikałoby to ze standardowych stawek w USA.

Giganci technologiczni i ich rachunki z fiskusem

Raport opublikowany przez brytyjską organizację Fair Tax Foundation (FTF) wznowił debatę o uczciwości podatkowej największych globalnych firm technologicznych. Według analizy, w ciągu ostatnich dziesięciu lat tzw. „Silicon Six” – czyli Amazon, Apple, Alphabet (Google), Meta (Facebook), Microsoft i Netflix – zapłaciły łącznie niemal 278 miliardów dolarów mniej niż powinny, gdyby ich zyski były opodatkowane zgodnie ze średnią ustawową stawką podatku dochodowego w USA (29,7%).

W tym samym okresie, firmy te wygenerowały 11 bilionów dolarów przychodów i 2,5 biliona dolarów zysku, ale ich efektywna stawka podatku wyniosła średnio zaledwie 18,8%, a po odliczeniu jednorazowych opłat z tytułu repatriacji zysków – spadła do 16,1%. Dla porównania, światowa średnia stawka wynosi 27%.

Agresywne optymalizacje podatkowe

Zdaniem szefa FTF, Paula Monaghana, unikanie podatków jest „wbudowane” w modele biznesowe tych firm. Strategicznie lokują zyski w jurysdykcjach o niskich stawkach podatkowych (jak Luksemburg czy Irlandia) oraz wykorzystują ulgi takie jak amerykańska ulga FDII (Foreign-Derived Intangible Income), pozwalająca na opodatkowanie zagranicznych dochodów stawką nawet 13%. Sam FDII przyniósł Silicon Six 12 miliardów dolarów oszczędności w 2024 roku, a w ciągu trzech lat – 30 miliardów dolarów.

Raport wskazuje, że najwięcej kontrowersji budzi działalność Amazona, który mimo 19,6% średniej stawki podatkowej (najwyższej po Microsoftcie – 20,4%), systematycznie przenosi zyski do Luksemburga. Dla porównania: Netflix płacił średnio 14,7%, Meta – 15,4%, a Apple – 18,4%.

Rzeczywiste płatności a deklaracje księgowe

FTF zwraca uwagę na rosnący rozdźwięk między kwotami deklarowanymi w sprawozdaniach finansowych a faktycznie wpłacanymi podatkami. Różnica między nominalnymi stawkami a rzeczywistymi wpłatami sięga 277,8 miliarda dolarów, a pomiędzy zarezerwowanymi kwotami a faktycznymi płatnościami – 82,1 miliarda dolarów.

Istotnym elementem tej strategii są tzw. niepewne pozycje podatkowe, czyli środki zarezerwowane na ewentualne przyszłe zobowiązania podatkowe, których firmy nie planują w rzeczywistości płacić. Łącznie wartość tych pozycji wynosi dziś 82,5 miliarda dolarów, a dodatkowo zarezerwowano 10,1 miliarda dolarów na potencjalne odsetki i kary.

Reakcje firm i polityków

Amazon, Meta i Netflix w odpowiedzi na raport podkreślają, że działają zgodnie z obowiązującym prawem podatkowym. Amazon argumentuje, że jego niskie marże operacyjne oraz inwestycje w infrastrukturę i zatrudnienie tłumaczą niższe rzeczywiste obciążenia podatkowe. Meta i Netflix również deklarują pełną zgodność z lokalnymi przepisami.

Tymczasem wpływy tych firm wykraczają poza gospodarkę – w 2024 roku wydały 115 milionów dolarów na lobbing w Stanach Zjednoczonych i Unii Europejskiej. Rosnąca presja opinii publicznej i polityków doprowadziła do wprowadzenia lokalnych podatków cyfrowych m.in. w Wielkiej Brytanii, Francji, Austrii i Turcji. Choć działania te są doraźne, postrzega się je jako konieczne w obliczu braku międzynarodowego konsensusu.